0 - 4 AY BESLENME: 0 – 4 ay arasında bebekler sadece anne sütü ile beslenmelidir. Eğer aylık kilo alım hızı minimum değerlerin altına inerse doktorunuzun da önerisi ile biberon maması başlanabilir. Mama başlanması gerekirse aşağıdaki hususlara dikkat edilmelidir. MAMALAR Bebek anne sütü ile yeteri kadar kilo alamıyorsa (ayda 500 g'dan az) veya hiç anne sütü verilemiyorsa ticari bebek mamaları kullanılabilir. Hazır mamalar genel olarak ilk 4–6 aylık bebekler için ve 4–6 aylıktan büyük bebekler için olmak üzere iki çeşittir. Hazır mama seçimi konusunda doktorunuza danışınız. Mama hazırlarken şunlara dikkat ediniz: Kutusu açılan mamanın kapağı kapatılıp buzdolabında saklanmalıdır. Mama miktarını bebeğin ayına göre kutu üzerinde önerilen miktara göre yapınız. Ancak aylık, gerekirse 10 günlük kilo takipleri ile miktarda ayarlamalar yapılmalıdır. Mama hazırlamak için su önceden kaynatılıp yaklaşık 50 dereceye kadar ılıtılmış olmalıdır. Hazırlanan mamayı bebek tamamen bitirmezse buzdolabında 1–2 saat bekletip sıcak suya biberonu oturtup ılıştırarak veya mikrodalga fırında ılıtılarak tekrar verebilirsiniz. Hazırladığım mamayı nasıl saklayabilirim Taze olarak hazırlanan bebek mamaları mümkün olduğunca 45 dakikadan fazla biberon ısıtıcısında saklanmamalıdır. Böylelikle, besin değerinin kaybını ve mikrobiyolojik riskleri engellenmek için önlem almış olursunuz bu. Bunun yerine şunu yapabilirsiniz: İhtiyaç duyulan toz mama miktarını steril kuru biberonlara aktarıp kapağını kapatınız. Bir miktar da su kaynatıp termosta muhafaza ediniz. Mama saati gelince önceden biberonda saklanan toz mama ile suyu gerekli miktarda karıştırıp taze olarak hazırlayın. Biberon mamasını hazırlarken kullanacağım su nasıl olmalı? Bebek mamalarının sıhhî güvenliği ancak ambalaj üzerindeki talimata uygun ve beslenmeden hemen önce hazırlanmaları halinde korunabilir. Suy sadece 50 dereceye kadar ısıtmak yetmez. Aksine mikroplar ölmediği için risklidir. Bebekler henüz mikroplara alışık değillerdir. Bu nedenle sadece sonradan soğutulmuş taze kaynamış su kullanılmalıdır. Bu ısı seviyesinde mama en iyi erir. Başlangıç maması nedir? Başlangıç maması protein içeriği anne sütü proteinine eşdeğer hale getirilmiş yeni doğan biberon mamasıdır. Başlangıç maması yalnız proteini yapısal olarak anne sütüne adapte olmakla kalmayıp aynı zamanda karbonhidrat bileşimi olarak da anne sütündeki gibi sadece süt şekeri (laktoz) içermektedir. Bu özelliklerinden dolayı, doğumdan itibaren verilebildiği gibi ilave beslenme için de idealdir 4 - 6 AY BESLENME: Ek gıdalara geçilirken ilk olarak en az alerjik olan meyve suları veya sütlü pirinçli kaşık mamaları verilir. Meyve suyundan sonra meyve püresine geçilir. Meyve püresi yapımında vitaminlerin korunmasını sağlamak için cam rende kullanılmalıdır. (Ayrıntılar aşağıda) Meyvelerin ardından sebze çorbalarına başlanır. Ancak birçok bebek meyvelerin şekerli, tatlı, leziz tadından sonra sebze çorbalarının tatsız tuzsuz tadına alışmakta ciddi zorluk çekmektedir. Bunun için önce azar azar sebze tattırılıp sonra meyvelere dönüş yapmak da uygun bir seçenek olabilir. Önce, hazırlanan sebze çorbası süzülüp suyu verilerek bebek alıştırılır. 2–3 gün sebze suyuna alıştıktan sonra sebze çorbasına geçilir. Sebze çorbasının ardından da sebze püresi ve yeşillik eklenmiş karışık pürelere geçilir. Sebze çorbalarına eklenen yağ, anne sütü ile artık tam olarak karşılanamayan enerjinin karşılanmasını sağlar. Ispanak, şalgam ve pancar, nitrat içerdikleri için ya çok taze verilmeli ya da hiç verilmemelidir. MEYVELER Meyvelere 4. aydan itibaren başlanabilir. Meyveler A ve C vitamini ile früktoz adlı meyve şekeri içerirler. İyice yıkanıp kabukları soyulduktan sonra verilmelidirler. Başlangıç olarak en az alerji yapan elma, armut, şeftali, kayısı, nektarin, üzüm, kırmızı erik uygundur. Turunçgiller ve kivi gaz ve alerji yapabileceği için 5–6. aydan sonra başlanmalıdır. Muz ise kabızlık yapabileceği için az verilip yavaş yavaş arttırılır. Meyvelerin %80'i sudur. Yeterli kalori içermedikleri için ana öğün değil ara öğün olarak tüketilmelidir. Başlangıç meyveleri yıkanıp kabukları ince soyulur. Cam rendede veya makinede ezilir, ince tülbentle suyu süzülür. Her yeni meyve için 2–3 günlük alışma dönemi geçirilmeli, ikinci bir yeni meyve başlayana kadar ilkine tam alışması sağlanmalıdır. Meyve püreleri: Meyve sularına alıştıktan 1 ay sonra ikindi ara öğünü olarak verilebilir. Püre yapmak için cam rende veya çırpıcı/karıştırıcı kullanılabilir. Meyveler tek tek püre yapılabileceği gibi, 2–3 çeşit meyve (mesela şeftali, elma veya armuda muz eklenebilir): İçine 60 ml biberon maması, 1–2 bebe bisküvisi katılarak tat ve lezzeti arttırılabilir. SEBZELER VE SEBZE ÇORBALARI: Sebzelere de 4. aydan itibaren başlanabilir. Sebzelerde vitamin, karbonhidrat ve bağırsakları çalıştıran lifler bulunur. Bebeklere mevsimine göre havuç, patates, kereviz ve yaprağı, semizotu, karalâhana, ıspanak, brokoli, karnabahar, bürüksel lahanası, taze kırmızı ve yeşilbiber (çarliston), enginar, taze bezelye, maydanoz ve taze nane verilebilir. Domates alerjiye neden olabileceğinde 7–8 aydan önce önerilmez. Patlıcanın ise bebek için hiçbir besleyici değeri olmayıp içinde nikotin bulunduğundan bebek beslenmesinde pek yeri yoktur. Lahana, pırasa, soğan ve sarımsak da gaz yapabileceğinden 9 aya kadar önerilmez. Ispanak, karalâhana, pazı, semizotu, taze fasulye, pancar gibi sebzeler bekletildiklerinde, nitrit adlı maddeler açığa çıkar. Nitrit de bebeklerde kansızlık ve büyüme geriliğine neden olabilir. Bunun için bu sebzeler piştikten sonra 24 saatte tüketilmelidir. Çalışan veya çok çocuklu annelerin zaman sorunu olduğundan sebze pürelerini dondurmayı önerebiliriz. Sebze püreleri derin dondurucuda 2 ay bozulmadan kalabilir. Sebzelerin besin değerini ve vitamin içeriğini korumak için mümkün olduğu kadar buharlı pişirici kullanılması veya az su kullanarak kapaklı tencerede pişirme önerilmektedir. Zeytinyağı yemek piştikten sonra soğumaya bırakılırken katılır, yemek pişerken zeytinyağı koyulursa yağ özelliğini ve beyin için önemli olan kimyasal yapısını kaybeder. İlk 3-4 gün (Sebze suyu): 3-4 su bardağı su, 2 orta boy havuç, 1 orta boy patates, 1 küçük kabak 1-2 çay kaşığı irmik eklenip 45 dakika pişirilir. Hiç ezmeden süzülür. En fazla 200 ml. miktar verilebilir. Bu sebze suyunun pek fazla besin değeri yoktur, sadece sebze tatlarına alışması içindir. İkinci 3-4 gün (Basit sebze püresi): Yukarıdaki gibi pişirilir. Havuç, patates ve kabak tam olarak ezilip püre haline getirilir. Zeytinyağı eklenerek mama tamamlanır. 400cc'ye 2 çorba kaşığı z.yağı konur. Üçüncü 3-4 gün (Karışık sebze püresi): Yukarıdaki karışıma 2-3 çay kaşığı pirinç ve her gün yeni bir sebze eklenmelidir. Örnek: ilk gün 5–6 yaprak maydanoz, ikinci gün maydanoz + birkaç yaprak ıspanak, üçüncü enginar vs, vs, vs. (Elde edilen püreye yine 1–2 çay kaşığı irmik eklenmelidir). Sadece sebze yiterek yeterli demir almak mümkün müdür? Prensip olarak bitkisel kaynaklı demir hayvansal gıdalardaki demire oranla vücut tarafından daha zor emilir. Bunun nedeni ise bitkisel gıdalarda bulunan ve demir alımını önleyen asit oksaliktir. Yani bu maddeler vasıtasıyla demir vücut tarafından emilemez olmaktadır. Buna karşın hayvansal gıdalardaki demir çok rahat alınabilir. Kaşık maması yaşındaki bebek ve küçük çocukların beslenmesi yönündeki tavsiyeler, sebze yanı sıra et de içeren karışık belenme şeklidir. Bu nedenle sebze- patates püresini püre haline getirilmiş et ile sunmalıdır. MUHALLEBİ: Sütlü pirinçli kaşık mamalarını alamayacak ekonomik durumdaki ailelere önerdiğimiz bir tarif aşağıdadır: 1 su bardağı su 1–2 tatlı kaşığı pirinç unu karıştırılarak pişirilir. 1 tatlı kaşığı toz şeker eklenip 5–6 ölçek hazır toz mama da katılabilir. Topaklanırsa tel süzgeçten geçirilir. Sebze püresine alıştıktan sonra ekonomik nedenlerle sütlü pirinçli kaşık mamalarını alamayacak ailelere önerimiz, muhallebinin akşam öğünü olarak verilmesidir. Yoğurt Yoğurt, diyete 5. ayda girmelidir. Mümkünse ev yoğurdu yapılmalıdır. Ev yoğurdu yapmak için tam yağlı pastörize süt kullanın. Açık süt kesinlikle kullanmayın. Üstelik pastörize sütü kaynatmak da gerekmez. Süt ısıtılır ve elin dayanabileceği sıcaklığa kadar (yaklaşık 40 ºC) soğumaya bırakılır. 100 ml site 1 tatlı kaşığı ılık sütle sulandırılmış yoğurt eklenip yavaş yavaş karıştırılır. Yoğurdu mayalarken 100 ml. süte 2–3 mercimek kadar toz şeker eklerseniz daha koyu olur. Ancak sütün tadını değiştirebileceğinden şeker kesinlikle fazla katılmamalı ve yoğurdun saf tadına alıştırılmalıdır. Ayrıca yoğurt mayalamada kullandığınız kabın kapağının altına kâğıt havlu da koyarsanız buharını emer ve yoğurdun koyulaşmasını sağlar. Bazı bebekler ev yoğurdunu sevmediği için içine mevsim meyvelerinden özellikle elma ve şeftali katılabilir ama çilek veya böğürtlen gibi meyveler ciddi alerji yapabileceği için 7–8 aydan önce tavsiye edilmez.
biz de mama sütünde büyüdük. Suyu önceden kaynatıp sürahiyeye koyuyordum. Sonra bebek mamasını hazırlandığımda onu 40 derecede ısıtıyordum. Böylece acil durumlarda kaynatıp sonra soğutmaya gerek kalmıyordu. 4 aydan itibaren buharda pişirmiş kabak ve tatlı kabağın ezmesini veriyordum.Hem vitaminleri çok hem de sebzelere alıştırmaya başlıyordum bu şekilde
