YAŞ FAKTÖRÜ Normal koşullarda korunmayan bir çift için evliliğinin birinci yılında gebe kalma şansı % 80, ikinci yılda % 50, üçüncü yılda % 12 ve dördüncü yılda % 6'dır. İlk adetin görülmesinden hemen sonraki yıllarda genç kadının gebelik şansı fazla değildir, çünkü cinsi olgunluk yaşının başlamasına kadar geçen sürede genellikle adetler düzenli olarak meydana gelmez ve yumurtlama olmaması bu dönemde sıktır. Kadında 40 yaşından sonra gebelik olasılığı ileri ölçüde azalır. 40 yaş ve üzeri olgularda(40-45 yaş) adet düzeni çoğunlukla normal olduğu halde gebe kalma oranı %10 ' ların altına düşer. Yumurtaların olgunlaşması ve yumurtlama meydana gelse dahi oluşan yumurtanın kolayca döllenebilmesi oldukça güçtür. Gebelik oluşsa da anne yaşının ileri olmasıyla bebekte kromozom anomalilerinin ve düşük riskinin arttığı da göz önüne alınmalıdır. FALLOP TÜPLERİNE AİT NEDENLER Açık, sağlıklı tüplerin gebelik için gerekli olması nedeni ile, tüplerin açıklığının ve görevlerini yapabildiğinin gösterilmesi çok önemlidir. Tüm infertilite problemlerinin % 35'ini tüplere ait bozukluklar oluşturmaktadır. HSG yapılması tüplerdeki tıkanıklığı ve oluşmuş hasarı gösterebilir. Doktorunuz yapışıklıkların yumurtalıklarda yerleşimini ve görevlerini yapmasına ne kadar engel olduğunu göstermesi açısından tanısal laparoskopi yapabilir. Tüpler kapalı, hasarlanmış ve yapışık bulunursa cerrahi olarak düzeltilebilir. Yine de başarılı bir gebelik için bu tür çiftlerde tüp bebek ( IVF ) tedavide en iyi seçim olacaktır. YUMURTLAMA PROBLEMLERİ Düzensiz veya anormal yumurtlama kısırlığı oluşturan nedenlerin yaklaşık %5-25'ini oluşturur. Normal koşullarda her ay, yumurtalıklardaki olgunlaşmamış foliküllerden bir tanesi gelişip büyüyerek çatlar ve yumurtlama (ovulasyon) meydana gelir. Anovulasyon ise yumurtlamanın olmadığını gösterir. Adet düzensizliklerinin ve infertilitenin en önemli nedenidir. Bir kadında ovulasyonun olmadığı ya da adet görüyorsa bile ovulasyonsuz seyrettiğini gösterebilmek için aşağıdaki testler önerilmektedir: Adet öncesi kürtaj USG Serumda progesteron - LH düzeyi saptanması Bazal ısının izlenmesi Servikal Pap-smear Serviks mukusunda ipliklenme testi Eğer kadında ovulasyon yoksa, ilaç tedavisi yapılabilir. Ovulasyon ilaçları alan kadınların % 80'inden fazlasının düzenli yumurtlamaları oluşur. Tedavi edilecek başka bir problem yoksa vakaların yarısından fazlasında ilk 6 uygulamada gebelik elde edilir. SERVİKS (RAHİM AĞZI) PROBLEMLERİ İnfertilite oluşumunda serviksin durumu diğer nedenlerle birlikte görülebilir ancak nadiren tek başına önemli bir sebep oluşturur. Eğer doktorunuz servikste önemli bir problem tespit ettiyse muhtemelen sizlerden Postcoital test ( PCT ) isteyecektir. Bu test servikal mukus, sperm ilişkisini inceleyecektir. Adet ortasında servikal mukus temiz, renksiz, sulu ve uzayabilir özelliktedir. Bu durumda iken sperm rahime ve tüplere oldukça kolay ulaşır. İlişkiden sonra banyo yapmadan, hiçbir vaginal duş ve spray kullanmadan muayeneye gelinir. Cinsel birleşmeden yaklaşık 18 saat sonra mukus, mikroskop altında incelenir. Bu test basitçe, ağrısız ve birkaç dakika içinde yapılabilir. Spermleri öldüren ya da hareketsiz hale getiren proteinler (antikorlar) servikal mukusta, sperm yüzeyinde , seminal sıvıda veya her üçünde de olabilir. Çiftlerin her ikisinden servikal mukus, sperm ve kan incelemeleri bu antikorları bulmak için yapılabilir RAHİM FAKTÖRÜ Histerosalpingografi rahim içi ve tüplerin durumunu göstermek açısından oldukça yararlıdır. Kadının adetinin bitiminden sonraki hafta içerisinde ve yumurtlamadan önce yapılır. İlaç rahim ağzından verilir ve rahmi doldururarak, tüplere doğru ilerler. Rahimde yapışıklık, anormal şekilli rahim boşluğu, myom olup olmadığı görülür. HSG bazen kapalı tüplerde de mukus tıkaçlarının açılmasına yol açabilir. Bu nedenle HSG sonrası kendiliğinden gebelikler oluşabilir. HSG aracılığı ile tespit edilen anomalilerin kesinleşmesi veya tedavisi için histeroskopi de yapılabilir. PERİTONEAL FAKTÖR Peritoneal faktör, endometriozis veya peritoneal adezyonlar gibi; pelvik alanların veya karın boşluğunun peritoneal yüzeyini (peritoneum) anomalileri ile ilgilidir. Laparoskopi iç organların doktor tarafından görülebilmesine ve mümkünse tedavisine olanak sağlayan cerrahi bir işlemdir. Laparoskopi ile tanımlanan endometriozis % 35 kadında tek başına infertilite nedenidir. KADIN İNFERTİLİTESİNDE AÇIKLANAMAYAN (UNEXPLAINED) INFERTİLİTE VE NADİR GÖRÜLEN FAKTÖRLER İnfertil çiftlerin yaklaşık % 5 - 10'unda tüm testler normal bulunmaktadır. Çiftlerin birçoğu kısırlık nedenini ortaya çıkarabilmek amacı ile yoğun testlere maruz kalmışlardır. Ancak bilinen tüm araştırmalara rağmen kısırlığı oluşturan neden ortaya çıkarılamamışsa izah edilemeyen infertiliteden bahsedilir. Açıklanamayan (unexplained) infertilitede, sınırlı başarılarla intrauterin inseminasyon ve/veya ovulasyon indüksiyonu uygulanır. Eğer tedavi başarısız olursa aynı tedaviye devam edileceği gibi faktörler yeniden değerlendirilerek diğer yardımcı üreme teknikleri uygulanabilir. IVF ile başarı oranı embriyo transferi yapılan kadınlarda devam eden gebelik oranı %35 civarındadır. IVF'in başarısı pek çok faktöre, özellikle kadın yaşına ve infertilite nedenlerine bağlıdır.
